Δένδρο περιήγησης: | Ἀρχική Σελίδα | Ποιμαντική | Διαδικτυακός Ἄμβωνας | Ἔτος 2015 | 13 Νοεμβρίου: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ὁ ἅγιος Νικόδημος μᾶς λέει ὅτι οἱ ἑορτές τῶν ἁγίων δέν γίνονται γιά ἄλλο λόγο παρά γιά νά συναχθοῦν σέ αὐτές οἱ Χριστιανοί, νά ἀκούσουν τά κατορθώματα τῶν Ἁγίων πού ἑορτάζουν καί νά τά μιμηθοῦν καί αὐτοί, ὅσο τούς εἶναι δυνατόν, καί ἔτσι νά λάβουν στήν ψυχή τους εὐλάβεια καί στή ζωή τους διόρθωση καί ἀκρίβεια. Ἔτσι μᾶς διδάσκει καί ἡ πάγχρυση γλώσσα τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου: «Ἑορτή εἶναι ἐπίδειξις ἔργων ἀγαθῶν, ψυχῆς εὐλάβεια, πολιτείας ἀκρίβεια».

«Ὁ ποιμήν ὁ καλός τήν ψυχήν αὐτοῦ τίθησιν ὑπέρ τῶν προβάτων» (Ἰωάν. 10,11)

Ἕνας τέτοιος ἐκλεκτός ποιμένας, πρότυπο ποιμένα, εἶναι ὁ ἱερός Χρυσόστομος πού ἑορτάζει στίς 13 Νοεμβρίου.

Γεννήθηκε τό 354 στήν Ἀντιόχεια ἀπό τόν ἀνώτερο ἀξιωματικό Σεκοῦνδο καί τή θαυμαστή μητέρα του Ἀνθοῦσα, πού μόλις εἴκοσι ἐτῶν ἔμεινε χήρα. Ἔκανε τόν Ἰωάννη ν’ ἀγαπήσει μόνο τήν ἀρετή, ὅπως καί ἡ ἴδια.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἔλαβε σπουδαία μόρφωση. Σπούδασε ρητορική, νομική καί φιλοσοφία. Ἦταν δραστήριος, κοινωνικός, ἐργατικός, εὐφυής, μνήμονας, θαρρετός καί δίκαιος. Διέθετε μιά χρυσή γλῶσσα καί καρδιά, ἀληθινά Χρυσόστομος καί χρυσόκαρδος.

Λέγουν, αὐτοί πού ξέρουν, πώς ποτέ δέν βλαστήμησε, δέν εἶπε ψέματα, δέν κακολόγησε, δέν χλεύασε κανένα. Φιλάρετος, φιλάδελφος καί φιλόθεος. Αὐστηρός στόν ἑαυτό του κι ἐπιεικής στούς ἄλλους. Κατάφερε νά προσηλώνει τή διάνοιά του ἀπό νέος μόνο ἐκεῖ πού ἤθελε. Μόνο στό ἀγαθό. Ὅταν ἀργότερα στίς ὁμιλίες του ὕψωνε τή φωνή του, δέν ἦταν ἀπό θυμό καί γιατί ἔχανε τόν ἔλεγχό του, ἀλλά ἤθελε νά προκαλέσει τήν προσοχή καί τή διόρθωση. Ἀρκετά νέος κατευθύνθηκε στήν ἔρημο, στήν ἡσυχία τῆς ὁποίας, μέ ἄσκηση καί προσευχή, μελέτησε καλά τόν ἑαυτό του. Ἡ ἐντρύφηση τῶν Γραφῶν τοῦ ἔδωσε ἰδιαίτερα βαθιά γνώση, ὅπως φαίνεται στίς πολλές ἑρμηνευτικές ὁμιλίες του. Ἡ σκληρή ἀσκητική ζωή τόν ἀρρώστησε σοβαρά καί τόν ἀνάγκασε νά ἐπιστρέψει στήν πολύβουη πόλη. Χειροτονήθηκε διάκονος καί πρεσβύτερος ἀπό τούς ἁγίους Μελέτιο καί Φλαβιανό. Λέγεται πώς ἦταν τόση ἡ εὐγλωττία του, πού στά κηρύγματά του συνάζονταν ὅλη ἡ πόλη, πού ἀπό τόν ἐνθουσιασμό τόν διέκοπτε καί τόν καταχειροκροτοῦσε. Ἡ λαμπρή εὐφράδειά του τόν ὀνόμασε Χρυσόστομο.

Μιλοῦσε πολύ γιά ἐλεημοσύνη, δικαιοσύνη, ταπεινοφροσύνη καί μετάνοια. Ὑπῆρξε ὁ μεγαλύτερος ἱεροκήρυκας ὅλων τῶν αἰώνων. Τή δράση του δέν ἐξαντλοῦσε στό κήρυγμα. Ὀργάνωνε τή φιλανθρωπία, ἀσχολοῦνταν μέ τόν καθένα προσωπικά καί μέ τόλμη ὑποστήριζε ἄφοβα τούς ἀδικημένους. Ἐκεῖ, ὅμως, πού ἀναδείχθηκε ἄριστος ποιμένας καί διδάσκαλος ἦταν ὁ ἀρχιεπισκοπικός θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἀπτόητος στιγμάτισε τήν ἀδικία, τήν ὑπερπολυτέλεια καί τήν ὑποκρισία. Δίνοντας τό καλό παράδειγμα, ἐκποίησε τόν πλοῦτο τῆς ἀρχιεπισκοπῆς γιά τήν ἀνέγερση πτωχοκομείων, νοσοκομείων καί ξενώνων. Δέν ἄργησε ὅμως, νά ἔλθει ὁ φθόνος καί ἡ ἐχθρότητα κατά τοῦ ἁγίου ἀρχιεπισκόπου. Συνεργάσθηκε ἡ κακία μέ τή ζήλεια καί τή συκοφαντία καί τόν ἐξόρισαν μακριά. Ὁ λαός πῆγε νά ξεσηκωθεῖ. Ὁ Χρυσόστομος δέν τόν ἄφησε. Ὑπέμεινε τήν ἀδικία μέ ἀταραξία καί σιωπή. Ἀσυμβίβαστος μέ τήν ἔπαρση τῆς ἐξουσίας ἀκολούθησε τόν δρόμο τῆς πικρῆς ἐξορίας. Σώζονται ὑπέροχες ἐπιστολές του πρός τούς πιστούς μαθητές του ἀπό τόν τόπο τῆς ἐξορίας και, ἰδιαίτερα, πρός τήν ἐξαίρετη διακόνισσα Ὀλυμπιάδα.

Ἔκλαψε ὅλη ἡ οἰκουμένη, διότι ἔμεινε σάν πλοῖο χωρίς κυβερνήτη, σάν ποίμνιο χωρίς ποιμένα· σάν στρατόπεδο χωρίς ἀρχιστράτηγο καί σάν κόσμος σκοτεινός χωρίς ἥλιο. Ἔκλαιαν οἱ ὀρφανοί τόν πατέρα τους. Θρηνοῦσαν οἱ μαθητές τόν διδάσκαλό τους, ὀδύρονταν οἱ πτωχοί τόν προστάτη τους. Λυπούνταν οἱ ἁμαρτωλοί τήν ἐλπίδα τους, οἱ θλιμμένοι τήν παρηγοριά τους, οἱ ἄρρωστοι τήν ἐπίσκεψή τους καί οἱ διψασμένοι ἀπό λόγο Θεοῦ, διότι στερήθηκαν τά γλυκύτατα καί πάγχρυσα λόγια τῆς διδασκαλίας του. Κοινή ἦταν ἡ συμφορά, παγκόσμιο τό κακό, οἰκουμενική ἡ δυστυχία. Ὁ ἅγιος Ἰννοκέντιος ὁ Πάπας, γράφοντας γιά τόν Χρυσόστομο πρός τόν βασιλέα Ἀρκάδιο, λέγει: «Ὄχι μόνο ἡ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ζημιώθηκε τῆς καλλιρρύτου ἐκείνου γλώσσης, ἀλλά καί ὅλη ἡ ὑφήλιος ἐχήρευσε, ἀπολέσασα τέτοιον ἔνθεον ἄνδρα.»

Ἐξίσου ἐκφραστικός καί ὁ ἐγκωμιαστικός λόγος τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου Τοῦ Ἁγιορείτη: Μέ ποιό ὄνομα ἱερό καί ἅγιο νά ὀνομάσουμε τόν Χρυσόστομο καί νά μήν ἁρμόζει σέ αὐτόν; Νά τόν ὀνομάσουμε ἄγγελο; Καί τοῦ πρέπει, διότι αὐτός ἔζησε στά ἀλήθεια μιά ζωή ἰσάγγελη, μέ ἀγρυπνίες, προσευχές καί ἀσκήσεις ὑπερφυσικές. Πρό τοῦ θανάτου του τρεῖς ὁλόκληρους μῆνες δέν ἔφαγε ὁλότελα ἀνθρώπινο φαγητό, ὡς ἄσαρκος καί ἄυλος μέχρις ὅτου ἐτελεύτησε.

Νά τόν ὀνομάσουμε Ἀπόστολο; Καί μάλιστα, διότι αὐτός μέ τήν πάγχρυση διδασκαλία του σαγήνευσε πολλά ἔθνη καί τά ἔφερε στήν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Γι” αὐτό καί οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι φάνηκαν ὀφθαλμοφανῶς σέ αὐτόν, ὡς ἰσαπόστολο, τόσες καί τόσες φορές, ὁ Πέτρος καί Ἰωάννης δύο φορές, ὁ Παῦλος στήν Κωνσταντινούπολη, ὅταν τοῦ μιλοῦσε μυστικά στά αὐτιά, ἐρμηνεύοντας τίς ἐπιστολές του, καί ὅταν αἰσθητά τόν φίλησε, εὐχαριστῶντας αὐτόν, ἀφοῦ τά ἑρμήνευσε.

Νά τόν ὀνομάσουμε Προφήτη; Ναί, καί αὐτό τό ὄνομα τό ἀπέκτησε διά τῶν ἔργων. Προφήτευσε στόν ἅγιο Ἐπιφάνιο πώς δέν θέλει φθάσει νά πάει στόν θρόνο του.

Νά τόν ὀνομάσουμε μάρτυρα; Ναί καί τοῦ ἁρμόζει, ἐπειδή ἐκτός ἀπό τίς ἀσθένειες τῆς ὑδρωπικίας, τῶν πυρετῶν καί τῆς παντοτινῆς στομαχαλγίας, πού ἔπασχε ὁ Τρισμακάριστος, ἔλαβε καί πολλά βάσανα καί μαρτύρια στίς ἐξορίες του. Γι’ αὐτό καί στόν καιρό τοῦ θανάτου του, ἦλθαν οἱ ἅγιοι μάρτυρες Βασιλίσκος ὁ ἱερομάρτυρας καί Λουκιανός καί τόν προσκάλεσαν, γιά νά ἔρθει στά οὐράνια νά συγκατοικεῖ μέ αὐτούς ὡς συναθλητής.

Νά τόν ὀνομάσουμε Ἱεράρχη καί διδάσκαλο τῆς Ἐκκλησίας; Ναί, βεβαιότατα! Ἀναγνῶστε τή φοβερή ὀπτασία πού εἶδε ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἀραβισσοῦ Ἀδελφειός: Αὐτός ἔχοντας πολλή ἀγάπη νά μάθει γιά τόν ἅγιο Χρυσόστομο ποιά δόξα ἀξιώθηκε νά λάβει ἀπό τόν Θεό στούς οὐρανούς, καί παρακαλῶντας συχνά γι” αὐτό τόν Κύριο ἦλθε σέ ἔκσταση καί εἶδε ἕνα ὡραιότατο ἄνδρα πού τοῦ ἔδειξε σέ τόπο λαμπρό ὅλους τους πατέρες καί διδασκάλους· ἀλλά δέν εἶδε ἀνάμεσά τους τόν Ἰωάννη! Καί λυπήθηκε κατάκαρδα. Τότε ἄκουσε φωνή ἀγγέλου πού τοῦ εἶπε: « Ἰωάννην τόν τῆς μετανοίας λέγεις; Ἄνθρωπος, πού εἶναι μέ σῶμα, ἐκεῖνον νά δεῖ δέν μπορεῖ! διότι παρίσταται ἐκεῖ, ὅπου ὁ θρόνος ὁ Δεσποτικός». Τήν ἴδια ὀπτασία εἶδε καί ὁ ἅγιος Μάρκος ὁ ἀσκητής.

Νά τόν ὀνομάσουμε ρήτορα καί ἐξηγητή τῶν Θείων Γραφῶν; Ὁ ρήτορας Λιβάνιος μπροστά στόν Ἰουλιανό τόν παραβάτη, καίτοι ἐχθρός τῆς πίστεως, κήρυξε ὅτι ὁ Ἰωάννης ὑπερβαίνει στή ρητορική καί τή σοφία καί τόν Δημοσθένη, καί τόν Πλάτωνα. Στήν ἐξήγηση πάλι τῶν Γραφῶν ὁ ἅγιος Πρόκλος ὁ Πατριάρχης, ἔλεγε: «Ἔτσι εἶμαι ἐγώ πρός τόν μακάριο Ἰωάννη, ὅπως ἀκριβῶς πηγή πρός θάλασσα καί ρυάκι πρός ποταμό». Σέ ἕνα μόνο καιρό, πού γινόταν λιτανεία στήν Κων/πολη, ἐκ τοῦ προχείρου ἔκαμε 18 λόγους στό δρόμο τό πάγχρυσο ἐκεῖνο στόμα! Τόση εὐκολία εἶχε στό νά ὁμιλεῖ.

Νά ὀνομάσουμε τόν Χρυσόστομο φίλο γνήσιο τῆς Θεοτόκου; Ναί, καί αὐτό τό ἀξιώθηκε! Εὑρισκόμενος ὁ Ἅγιος γιά τήν ἀσθένειά του ἔξω ἀπό τήν Κων/λη, ἐκεῖ πού προσευχόταν κατά τό μεσονύκτιο, εἶδε ξύπνιος τήν Κυρία Θεοτόκο, ἡ ὁποία ἦλθε πρός αὐτόν μέ ἄπειρο φῶς καί ἔχοντας τριγύρω της πλῆθος ἀπό ἄνδρες καί γυναῖκες τοῦ εἶπε αὐτά μέ φωνή χαριέστατη: «Ἰωάννη, τοῦ ἐμοῦ θεράπων Υἱοῦ καί Θεοῦ, καλά ἀγωνίστηκες τόν ἀγῶνα τῆς ἀσκήσεως, καλά ἐποίμανας τό λογικόν ποίμνιον, ἀλλά ἀνδρίζου ἀκόμη καί κραταιοῦ. Διότι ἰδού καί μαρτυρικός σέ ἀναμένει δρόμος καί ἀθλητικό σέ περιμένει στάδιο διά ποικίλων πόνων καί πειρασμῶν, γιά νά καταστεῖ φανερή ἡ δοκιμασία σου καί στή γῆ καί τόν οὐρανό…. Ἄς ἀγαλλιασθεῖ λοιπόν καί ἄς χαρεῖ τό πνεῦμα σου, διότι σέ ἔχει ἀποταμιευθεῖ καί χαρά στούς οὐρανούς, ἀνάλογα μέ τίς θλίψεις σου».

Τί ἄλλο θέλετε νά ὀνομάσουμε τόν Χρυσόστομο; Θαυματουργό; Ναί διότι τόσο πλούσια τοῦ ἐδόθη τό χάρισμα τῶν θαυμάτων, ὥστε ὅλοι τόν ἐπονόμαζαν «Ἰωάννην τόν θαυματουργόν».

Νά τόν ὀνομάσουμε ἐλεήμονα; Καί βέβαια, γιά τήν ὑπερβολική του εὐσπλαχνία πρός τούς πτωχούς τόν ὀνόμαζαν ὅλοι «Ἰωάννης ὅ της ἐλεημοσύνης».

Νά τόν ὀνομάσουμε κήρυκα τῆς μετανοίας; Καί ποιός μπορεῖ νά τό ἀρνηθεῖ! Τέτοια δύναμη εἶχε ὁ λόγος του στό νά τραβά τούς ἁμαρτωλούς σέ μετάνοια, ὥστε ἔφθανε μόνο νά ἀκούσει κάποιος τή διδαχή του γιά νά μετανοήσει καί να ἀλλάξει ζωή!…. Δίκαια, λοιπόν, ἀπό ὅλους ὀνομαζόταν «Ἰωάννης ὅ της μετανοίας»….

Ἐξέπνευσε σε ἡλικία περίπου πενήντα ἐτῶν στά παγωμένα μάρμαρα μιᾶς ἐκκλησίας στά Κόμανα τοῦ Πόντου λέγοντας: «Δόξα τῷ Θεῶ πάντων ἕνεκεν!» στίς 14.9.407.

Ἅγιε Ἰωάννη Χρυσόστομε πρόσδεξαι, σέ παρακαλοῦμε, τό παρόν εὐτελές ἐγκώμιο. Καί εἰς μέν τήν παροῦσα ζωή φύλαξέ μας ἀπό κάθε βλάβη τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν, εἰς δέ τή μέλλουσα, ἀξίωσέ μας τῆς οὐρανίου βασιλείας διά τῶν πρεσβειῶν σου, μέ τήν Χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰς τόν Ὁποῖον ὑπάρχει ἡ δόξα καί τό κράτος σύν τῷ Πατρί καί τῷ Ἁγίω Πνεύματι εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Αἰδεσ. Πρεσβύτερος π. Κωνσταντίνος Σιόντης
Ἐφημέριος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Πόλεως Ἰωαννίνων

Τό ἄφθαρτο δεξί χέρι τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή Φιλοθέου Ἁγίου Ὄρους.