Δένδρο περιήγησης: | Ἀρχική Σελίδα | Ποιμαντική | Διαδικτυακός Ἄμβωνας | Ἔτος 2016 | 2016_02_28 Ἡ παραβολὴ τοῦ «Ἀσώτου Υἱοῦ»
Κυριακὴ 17η Λουκᾶ
Ἡ παραβολὴ τοῦ «Ἀσώτου Υἱοῦ»
Μιὰ ἀπὸ τὶς πλέον γνωστὲς καὶ «συμπαθεῖς» παραβολὲς τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ ἡ παραβολὴ τοῦ «Ἀσώτου Υἱοῦ» (Λουκ. 15, 11-32).
Ἡ ἄμετρος εὐσπλαχνία καὶ ἡ ἀπέραντη ἀγάπη τοῦ οὐράνιου Θεοῦ – Πατέρα πρὸς τὸν ἐκπεσόντα ἄνθρωπο δημιουργεῖ ἕνα αἴσθημα γαλήνης καὶ ἀσφάλειας στὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Σ’ αὐτὴ τὴν παραβολὴ περιέχεται ἐν συντομίᾳ ὅλη ἡ διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ συγκεφαλαιώνεται τὸ σχέδιο τῆς Θείας Οἰκονομίας γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως αὐτὸ ἀποκαλύφθηκε στὸ πρόσωπο τοῦ Σαρκωμένου Λόγου.
Ὁ Ἰησοῦς, σὲ σύντομη διήγηση, συμπυκνώνει τὴ διαδικασία τῆς φυγῆς τοῦ πλάσματος ἀπ’ τὸν Δημιουργὸ ἀλλὰ καὶ ὅλες τὶς ἐνέργειες ποὺ ὁδήγησαν τὸν ἄνθρωπο στὴν παραδοχὴ τοῦ λάθους του καὶ στὴν «ἐν μετανοίᾳ» ἐπιστροφὴ στὸν Θεό.
Ὡστόσο, μελετώντας τὴ διήγηση, δὲ θὰ πρέπει νὰ μᾶς ξεφεύγει, ὅτι ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο τὸ σῶμα ἀλλὰ ἡ συμφυΐα ψυχῆς καὶ σώματος. Ἄνθρωπος εἶναι ἡ συνύπαρξη ὁρατοῦ καὶ ἀόρατου. Αὐτὸ δὲ ποὺ συμβαίνει στὸ ἀόρατο μέρος φαίνεται στὸ ὁρατό. Ἀπ’ αὐτό (τὸ πάθος) ποὺ πάσχει ἡ ψυχὴ βασανίζεται τὸ σῶμα. Τὸ βάσανο ἐκδηλώνεται σ’ αὐτό. Ἔτσι, τὸ περιεχόμενο τῆς παραβολῆς ἀποκτάει πνευματικὴ σημασία.
«Πάτερ, δὸς μοὶ τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας» (στίχ.12). Ἂν καὶ ὁ υἱὸς ἀποζητάει ὑλικὰ ἀγαθά, κατὰ βάθος προσπαθεῖ νὰ ἀποδεσμευθεῖ καὶ νὰ ἀνεξαρτητοποιηθεῖ ἀπὸ τὸν Πατέρα. Ὅμως, ἡ πνευματικὴ αὐτοτέλεια ποὺ ἀναζητεῖ εἶναι μιὰ οὐτοπία. Αὐτὸ ποὺ θεωρεῖ ὡς χειραφέτηση «ἐκ τῆς ἀρχετυπικῆς αὐθεντίας τοῦ Πατρός» δὲν τοῦ παρέχει τὴν ἐλευθερία νὰ δημιουργεῖ καὶ νὰ ἀναγεννιέται, ἀλλὰ τὸν ὁδηγεῖ σὲ ψυχικὴ μόνωση καὶ πνευματικὴ ὑποδούλωση.
Ἡ ἀπομάκρυνση εἶναι καὶ ἐγκατάλειψη. Ἡ τάση φυγῆς ποὺ τὸν διακατέχει τὸν ἀπομακρύνει ἀπὸ τὸ οἰκεῖο περιβάλλον. Ἀπ’ αὐτὸ ποὺ τὸν προσδιόριζε ὡς ὕπαρξη.
Τελικά, ὁ χωρισμὸς ἐκδηλώνεται στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ὡς πτώση σὲ μία (πνευματική) κατάσταση κατώτερη αὐτῆς ποὺ συνιστᾷ ἡ σχέση καὶ ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεό.
Ἡ ἀποδημία «εἰς χώραν μακράν» εἶναι μιὰ πορεία πρὸς τὰ ἔξω ποὺ δὲν ἐξασφαλίζει ἐλευθερία. Ἡ ἐπιζητούμενη αὐτοτέλεια ὁδηγεῖ σὲ δραματικὲς καταστάσεις.
Ὁ ἄνθρωπος – υἱὸς ἀποφεύγοντας τὸν φυσικὸ τρόπο ὕπαρξης, ποὺ εἶναι ἡ σχέση μὲ τὸν Θεό – Πατέρα, ζεῖ στὴν ψευδαίσθηση τῆς χειραφέτησης καὶ τῆς αὐτοτέλειας. Γεγονὸς ποὺ τὸν ὁδηγεῖ σὲ ψυχικὴ καὶ πνευματικὴ ἀποδιοργάνωση.
«καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισεν τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως» (στίχ. 13). Ὁ ἄνθρωπος μὴ ἀποδεχόμενος τὸν τρόπο ὕπαρξής του ἀποξενώνεται ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο. Ἡ ἀποξένωση ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ δὲν ἀποδιοργανώνει ἁπλῶς τὴν προσωπικότητα, δὲ χαλαρώνει τοὺς ἐσωτερικοὺς δεσμούς του ἀλλὰ κυρίως τὸν διασπᾷ.
Αὐτὸ ποὺ ἀρχικὰ φαινόταν δίκαιο (ἡ αὐτοτέλεια) ἔχει, τώρα, ὡς συνέπεια τὴν ἀναπόφευκτη διάσπαση τῆς συνοχῆς του ὡς πρόσωπο. Ἡ διάσπαση αὐτὴ δὲν εἶναι παθητικὴ κατάσταση ἀποσύνθεσης ἀλλὰ μία δυναμικὴ ἐξέλιξη καταστροφῆς τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου.
Ὁ ἄνθρωπος στὴν προσπάθεια νὰ ἀποφύγει τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ προσδιοριστεῖ μὲ ἄλλο, ἐξωτερικό, τρόπο τελικὰ αὐτοκαταστρέφεται καὶ ὁδηγεῖται σὲ πνευματικὴ φτώχεια. Ἡ κατάρρευση αὐτὴ τῆς προσωπικότητας ἐκδηλώνεται ὡς ἀπώλεια ἐνέργειας καὶ ὡς σπατάλη δυνάμεων.
Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ ἐπισήμανση τῆς πνευματικῆς ἔνδειας ἀπὸ τὸν Χριστό: «ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι» (στίχ. 16).
Αὐτὴ ἡ ψυχολογικὴ κατάσταση καταγράφεται ὡς νέα (ἀρνητική) πνευματικὴ ἐμπειρία, ποὺ δημιουργεῖ πρωτόγνωρες διαθέσεις καὶ αἰσθήματα. Ἀλλά, κυρίως, γεννᾷ στὸ βάθος τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης ἕνα προβληματισμὸ καὶ μιὰ ἐπιθυμία ἀπελευθέρωσης ἀπ’ τὴ στέρηση ποὺ δημιουργεῖ ἡ ἀπουσία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ ἐπαναστατικὴ διάθεση τοῦ Ἀσώτου δὲν ἐκφράζεται ὡς ἐπιθετικότητα, ὡς αὐτοκαταστροφικὴ διάθεση, ἀλλ’ ὡς ἐπιθυμία ἐπιστροφῆς, ἀποκατάστασης καὶ ἀναγέννησης.
Ὁ Ἄσωτος ἀξιοποιεῖ θετικὰ τὴ στέρηση τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς ἀρνητικὲς ἐπιδράσεις τοῦ περιβάλλοντος καὶ τῶν ἀνθρώπων. Ἀξιολογώντας τὴ νέα κατάσταση ὁδηγεῖται συνειδητὰ σὲ μιὰ ψυχολογική – πνευματικὴ ἀφύπνιση.
Ζῶντας τὸ τραγικὸ ἀδιέξοδο στὸ ὁποῖο τὸν ὁδήγησε ἡ ἐπιλογή, ἀνακαλύπτει τὸν ἀληθινὸ ἑαυτό. Ὁ Χριστὸς τὸ ἀναφέρει αὐτὸ λιτά: «εἰς ἑαυτὸν ἐλθών».
Ἡ λιτότητα δὲν πρέπει νὰ μᾶς ξεγελᾷ. Ἡ συνειδητοποίηση τοῦ ἀληθινοῦ ἀνθρώπου, ὡς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, μέσα σ’ ἕνα κόσμο ἀποστασίας δὲν εἶναι κατάσταση στιγμιαία. Εἶναι προϊὸν μακρᾶς, μεθοδικῆς, ἐπιμόνου καὶ ἐπιπόνου ἐργασίας, ὅπως αὐτὴ προσδιορίζεται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ ζωὴ καὶ συμπεριφορά.
Ὡστόσο, ἡ στιγμιαία αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας δὲ θὰ πρέπει παρὰ νὰ θεωρεῖται ὡς σημεῖο ἔναρξης ποὺ θὰ ὁδηγήσει στήν «ἐν μετανοίᾳ» συνάντηση μὲ τὸν Θεό – Πατέρα. Συνάντηση στὴν ὁποία Αὐτὸς προσφέρει πλουσιοπάροχα τὰ ἀγαθά Του, τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἀσφάλεια.
Εὔχομαι, λοιπόν, ὡς Ἄσωτοι Υἱοὶ νὰ ἀναγνωρίσουμε τὴ σημασία τῆς ἐξαρτήσεώς μας ἀπ’ τὸν Θεὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσουμε τὸν ἐνάντιο δρόμο ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴν «ἐν Χριστῷ» ἀξιοποίηση τοῦ ἀδιεξόδου ποὺ προκαλεῖ ἡ ἁμαρτία, ὥστε νὰ ἀκούσουμε κι ἐμεῖς τὸν Ὑπερούσιο Λόγο: «νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε· καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη» (στίχ. 32).
Σ’ Αὐτὸν ἡ δόξα καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ προσκύνησις, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πρωτοπρ. Ἰωάννης Κίτσιος
Ἔκτακτος Ἐφημέριος
Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου
«εἰς Κοπάνους»